انتقاد اسلام‌شناس آلمانی از اتهام‌زنی کلی به مسلمانان

ماتیاس روهه، استاد حقوق و اسلام‌شناسی، با انتقاد از گفتمان «اسلامی‌سازی آلمان» نسبت به تعمیم اتهامات افراط‌گرایی به کل مسلمانان هشدار داد. او تأکید کرد که باید میان دینداری مشروع و افراط‌گرایی تمایز قائل شد، در غیر این‌صورت قربانی به‌جای مجرم معرفی می‌شود.

پروفسور دکتر ماتیاس روهه، اسلام‌شناس و حقوق‌دان آلمانی، نسبت به گسترش نگاه کلی‌نگر و مظنون بودن به تمام مسلمانان در آلمان هشدار داد.

او در یادداشتی که در روزنامه فرانکفورتر آلگماینه نوشت: اینکه مرتب از “اسلامی‌سازی آلمان” صحبت می‌شود، تصویری تحریف‌شده و خطرناک است. روهه تأکید کرد که البته خشونت‌های ناشی از انگیزه‌های اسلام‌گرایانه یک تهدید واقعی است و باید با ابزارهای قانونی به‌طور قاطع با آن مقابله شود. با این حال، مظنون دانستن کل جمعیت مسلمانان، بی‌اساس و زیان‌بار است. به گفته او، واژه‌ی «اسلامی‌سازی» اغلب برای توصیف تحولات اسلام‌گرایانه‌ی افراطی به‌کار می‌رود، اما این تعبیر گمراه‌کننده است. زیرا اسلام‌گرایی یک ایدئولوژی سیاسی است که هدف آن جایگزینی نظام سکولار با نظم اجتماعی اسلامی است.

تنها بخش کوچکی از مسلمانان از ایدئولوژی‌های رادیکال حمایت می‌کنند.

روهه افزود: بر اساس مطالعات متعدد، تنها بخش کوچکی از مسلمانان ساکن آلمان از چنین دیدگاه‌هایی حمایت می‌کنند. اکثریت مسلمانان در چارچوب خصوصی دین‌داری می‌کنند و به دموکراسی و قانون اساسی کشور پایبندند. او همچنین نسبت به قضاوت‌های کلی‌نگرانه هشدار داد و گفت: رفتارهای دینی مانند پوشیدن روسری یا خودداری از دست دادن هنگام سلام و احوال‌پرسی، نباید فوراً به‌عنوان نشانه‌ای از افراط‌گرایی تلقی شوند.

به گفته روهه، کسانی که میان پایبندی دینی معمول و اسلام‌گرایی افراطی تمایزی قائل نمی‌شوند، در واقع قربانی را به جای مجرم نشان می‌دهند، که این نوع وارونه‌نمایی بسیار خطرناک است. قضاوت‌های کلی و اسلام‌ستیزانه نه‌تنها امنیت را افزایش نمی‌دهند، بلکه باعث گسترش رادیکالیسم می‌شوند.

ضرورت تمایز میان دین‌ورزی مشروع و گرایش‌های افراط‌گرایانه

روهه در عین حال خواستار مبارزه‌ی مؤثر با اسلام‌گرایی افراطی شد، از جمله از طریق نظارت دیجیتال بهتر، همکاری بین‌المللی گسترده‌تر و پیشگیری هدفمند در رسانه‌های اجتماعی. او تأکید کرد که این مبارزه باید با تفکیک روشن میان دین‌ورزی مشروع و تلاش‌های افراط‌گرایانه همراه باشد. همچنین تأکید کرد که سازمان‌های اسلامی باید در صورت پایبندی به نظم دموکراتیک آزاد، بتوانند به‌طور برابر در زندگی اجتماعی مشارکت داشته باشند.

اسلام‌هراسی در فیلم‌ها: بیش از ۹۰ درصد مسلمانان را به‌عنوان مشکل نشان می‌دهند

ماتیاس روهه، مدیر «مرکز اسلام و حقوق در اروپا» همچنین در سخنرانی خود در همایش «اسلام‌هراسی در دانشگاه ارلانگن-نورنبرگ آلمان که در مرکز همایش‌های اشتوتگارت-هوهنهایم وابسته به آکادمی اسقف‌نشین روتنبورگ-اشتوتگارت برگزار شد،گفته بود، تحقیقات نشان می‌دهد که در بیش از ۹۰ درصد فیلم‌های سرگرم‌کننده، مسلمانان به‌عنوان یک مشکل به تصویر کشیده می‌شوند.

او گفت: تصاویر کلیشه‌ای رایج شامل مسلمانان مرد خشن و زنان مسلمانِ تحت ستم است. روهه هشدار داد که این تصویرسازی‌ها خطرناک هستند، زیرا تماشاگران این فیلم‌ها ممکن است بدون آنکه خود متوجه باشند، این پیام‌های منفی را جذب و درونی کنند.

ماتیاس روهه افزود: به طور کلی، اسلام‌هراسی تجربه‌ای روزمره برای بسیاری از مسلمانان یا کسانی که به عنوان مسلمان شناخته می‌شوند، در آلمان است. مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً نیمی از جمعیت آلمان دارای پیش‌داوری‌های ضداسلامی هستند. بیشترین گروهی که مورد تبعیض قرار می‌گیرند، زنان محجبه مسلمان هستند که در معرض انواع خشونت‌ها و آزارها قرار دارند؛ این آزارها می‌تواند از «ریزتوهین‌ها» (میکرو‌اَگْرِشِن) تا حملات فیزیکی خشونت‌آمیز را شامل شود. روهه استاد حقوق مدنی، حقوق بین‌الملل خصوصی و تطبیقی در دانشگاه ارلانگن است.

برای مبارزه با اسلام‌هراسی، روهه خواستار ترویج تنوع در همه سطوح شد. همچنین به ضرورت آگاهی‌بخشی نسبت به کلی‌نگری و تعمیم‌دهی در همه حوزه‌ها از جمله کتاب‌های درسی، رسانه‌ها و حتی پلیس اشاره کرد.

او همچنین تأکید کرد که هر فرد باید در محیط اطراف خود بررسی کند که چگونه می‌تواند از کسانی که با تبعیض مواجه می‌شوند حمایت کند. حتی کلمات دوستانه ساده در برخوردهای روزمره می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. روهه گفت:همه‌ی ما می‌توانیم سهم بزرگی داشته باشیم تا همه‌ی انسان‌های نیک‌نهاد در این کشور، احساس امنیت و تعلق کنند.

ماتیاس روهه، استاد برجسته حقوق و اسلام‌شناسی، یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌ها در زمینه پژوهش‌های تطبیقی میان حقوق اسلامی و نظام‌های حقوقی غربی به‌شمار می‌رود. او در سال ۱۹۵۹ در اشتوتگارت آلمان به دنیا آمد و تحصیلات خود را در رشته‌های حقوق، اسلام‌شناسی و زبان‌های شرقی در دانشگاه‌های توبینگن و دمشق پی گرفت. وی از سال ۱۹۹۷ استاد حقوق مدنی، حقوق بین‌الملل خصوصی و حقوق تطبیقی در دانشگاه ارلانگن-نورنبرگ است. ر سال ۲۰۰۸، وی بنیان‌گذار مرکز «اسلام و حقوق در اروپا» (EZIRE) در این دانشگاه شد. او همچنین در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ به عنوان رئیس دانشکده حقوق دانشگاه فعالیت داشت و در سال ۲۰۰۴ دعوت به تدریس در دانشگاه توبینگن را نپذیرفت. وی افزون بر این، مدیر اجرایی هیئت مشاوران دپارتمان مطالعات دینی اسلامی و عضو هیئت مدیره مؤسسه مرکزی انسان‌شناسی دین نیز هست. از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۷، روهه در کنار سایر فعالیت‌هایش، به عنوان قاضی افتخاری در دادگاه عالی ایالتی نورنبرگ خدمت کرد.

او عضو نخستین کنفرانس اسلام آلمان (DIK) در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ بود و در گروه کاری دوم که به مسائل قانون اساسی می‌پرداخت، مشارکت داشت. در سال ۲۰۱۰ نیز عضو گروه پروژه‌ای در دومین کنفرانس اسلام بود. در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، ریاست گروه کاری «اسلام‌گرایی و اسلام‌هراسی» را در چارچوب گفت‌وگوی «اسلام در اتریش» که از سوی دبیرخانه دولتی امور ادغام برگزار می‌شد، بر عهده داشت. همچنین، بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، مسئول گروه کاری «عدالت موازی» در وزارت دادگستری ایالت بایرن بود.

روهه مؤسس و مدیر «مرکز اسلام و حقوق در اروپا» (EZIRE)  در این دانشگاه است؛ مرکزی که به طور تخصصی به مطالعه علمی و حقوقی جایگاه اسلام در جوامع اروپایی می‌پردازد. او در سال‌های اخیر، در رسانه‌ها و محافل دانشگاهی و سیاست‌گذاری، نقش فعالی در تبیین تفاوت میان دینداری مشروع و افراط‌گرایی ایفا کرده و بارها بر خطر تعمیم‌های نادرست درباره مسلمانان و ضرورت تفکیک روشن میان اسلام به عنوان دین و اسلام‌گرایی به عنوان ایدئولوژی سیاسی تأکید کرده است.

روهه در آثار علمی خود، از جمله کتاب مرجع «حقوق اسلامی در گذشته و حال»، به بررسی عمیق ساختارهای حقوقی اسلام در جوامع مختلف پرداخته و تلاش کرده است نشان دهد که پیوند میان باورهای دینی و اصول دموکراسی سکولار نه‌تنها ممکن، بلکه ضروری است. فعالیت‌های او نه تنها در آلمان، بلکه در سطح بین‌المللی، در کشورهای اسلامی و غربی مورد توجه و استفاده قرار گرفته‌اند.

او همچنین در پروژه‌ها و هیئت‌های دولتی، از جمله کنفرانس اسلامی آلمان، مشارکت داشته و در تدوین راهکارهای حقوقی و اجتماعی برای همزیستی مسالمت‌آمیز در جوامع چندفرهنگی نقشی کلیدی ایفا کرده است. ماتیاس روهه از مدافعان پرانگیزه‌ی گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و مدارا در جامعه‌ای متنوع است و پژوهش‌هایش پایه‌ای مهم برای سیاست‌گذاری مبتنی بر داده‌های علمی در حوزه روابط بین اسلام و غرب فراهم کرده‌اند.

لینک گزارش:

https://islamische-zeitung.de/rohe-warnt-vor-generalverdacht-gegen-muslime/

https://www.sonntagsblatt.de/artikel/epd/muslimfeindlichkeit-filmen-ueber-90-prozent-zeigen-muslime-als-problem-warnt

https://de.wikipedia.org/wiki/Mathias_Rohe

Foto: FAU/Boris Mijat